روش تدریس تشدید برای بزرگسالان

هدف آشنایی با شکل، اسم تشدید و روش تلفّظ حرف مشدّد است و در پایان از دانش آموزان انتظار می‌رود که:

1 ـ علامت « تشدید » را بشناسند.

2 ـ نحوة خواندان « حرف مشدّد » را یاد گرفته باشند.

3 ـ هرکلمه و آیه‌ای که دارای علامت تشدید (، سکون ، حرکات و حرف مدّی ) است را مشخّص نمایند و آن را به صورت شمرده و صحیح بخوانند.

مراحل تدریس تشدید

1 ـ یک کلمه دو بخشی که دارای علامت تشدید باشد به صورت تفکیک و بخش بخش می‌نویسیم و از دانش آموزان می‌خواهیم تا آن را بخش بخش بخوانند.

2 ـ توضیح می‌دهیم: برای تلفّظ این کلمه، باید دوبار زبان به محلّ تلفّظ یک حرف برخورد کند و این کمی مشکل است، عرب‌ها برای سهولت، آن دو را در هم ادغام می‌کنند.

3 ـ ادغام را تعریف می‌کنیم و نشانة آن را که علامت تشدید است نشان می‌دهیم .

4 ـ روش خواندن حرف مشدّد را بیان می‌کنیم.

5 ـ روی کلمات دو بخشی، سه بخشی، چهار بخشی که دارای علامت تشدید باشد تمرین می‌کنیم.

6 ـ روی آیات قرآنی که دارای علامت تشدید و علامت‌های گذشته است تمرین می‌کنیم.

روش تدریس تشدید

معلّم: با خواندن این کلمه « رَبْ ، بُ » در درس سکون آشنا شدیم، آن را بخش بخش بخوانید.

دانش آموزان: رَبْ ـ بُ.[1]

معلّم: همانطوری که دقّت فرمودید، برای تلفّظ آن، زبان ما می‌بایست دوبار به محل تلفّظ حرف « باء » برخورد کند، یک بار با حالت سکون و بار دیگر با حرکت ضمّه و این کمی مشکل است، عرب‌ها برای سهولت تکلّم در چنین مواردی، حرف اوّلی را در دوّمی «ادغام» می‌کنند.

« ادغام » یعنی: « داخل کردن حرفی است در حرف دیگر»‌،در نتیجه هر دو حرف به صورت یک حرف مشدّد ادا می‌شوند. و برای تلفّظ آن زبان یک بار محکم و با شدّت به محل تلفّظ حرف برخورد و جدا می‌شود، در هنگام بر خورد با حالت سکون و در هنگام جدا شدن با همان حرکتی که حرکت دوّم دارا می‌باشد.

برای راهنمایی قاری، در چنین مواردی که عمل ادغام صورت می‌گیرد از علامتی به این شکل « ـّ» استفاده می‌کنند، مانند:

بُّ = رَبُّ

لاّ = اِلاّ

این علامت از شین «شـ» ابتدای کلمة «شِدَّ»‌ گرفته شده و دلالت بر شدید و محکم ادا شدن حرف در هنگام تلفّظ می‌کند نقطه‌ها و دنبالة آن حذف و دندانة آن را باقی گذاشته‌اند «شّـ شِدّ».

اسم آن «تشدید» و حرفی که دارای آن علامت باشد «مشّدد» می‌گویند.

سپس روی کلمات تمرین می‌کنیم. نخست به صورت تفکیک و ترکیب و بعد از آشنایی کامل با تلفّظ حرف مشدّد، تمرین را تنها به صورت ترکیب روی کلمات چند بخشی ادامه می‌دهیم و پس از آن که مطئمن شدیم دانش آموزان درس را یاد گرفته‌اند روی آیات قرآنی تمرین می‌کنیم، سپس تکلیف منزل را مشخّص می‌کنیم.