میخواستم بدانم که آیا هنر قرآن (قرائت ، تجوید و...)از نظر شرعی تایید شده است؟ آخه من حدیثی از پیامبر گرامی شنیده ام که فرموده اند: در آخر زمان ،وای بر قاریان قرآن. منظور ایشان چیست؟
پاسخ:
پرسشگر گرامی، با سلام و سپاس از ارتباطتان با این مرکز در قرآن آیه شریفه ای است که امر به تلاوت و قرائت قرآن می کند: «و رتل القرآن ترتیلا؛ (1) قرآن را با تأنی و شمرده بخوان». و یا فرموده: «فاقرءوا ما تیسر من القرآن؛ (2) به مقدار میسر قرآن بخوان». در تفسیر نور الثقلین ذیل آیه اول این حدیث آمده: «عن ابی عبدالله قال هو أن تتمکث فیه و تحسن به صوتک؛ (3) امام صادق - علیه السلام - فرمود: منظور از این آیه این است که در قرآن مکث کنی و آرام بخوانی و آن را با صوت زیبا بخوانی». اما روایاتی که بر خواندن قرآن با صوت زیبا دلالت دارند، عبارت اند از: - «قال النبی لکل شیء حلیة و حلیة القرآن الصوت الحسن؛ (4) پیامبر فرمودند: برای هر چیزی زیبایی است و زیبایی قرآن، صدای نیکو است». - «عن ابی عبد الله کان علی بن الحسین أحسن الناس صوتا بالقرآن؛ (5) امام صادق - علیه السلام - فرمودند: امام سجاد - علیه السلام - در میان مردم زیباترین صوت قرآن را داشتند. همچنین در تاریخ صدر اسلام آمده که پیامبر اکرم آن قدر قرآن را زیبا تلاوت می نمودند که مشرکان مکه و سرسخت ترین دشمنان ایشان، مانند ابوجهل، نیمه های شب و به طور مخفیانه به کنار منزل ایشان می رفتند تا از تلاوت قرآن پیامبر لذت ببرند. این ها همه دلالت بر این دارد که اسلام به قرائت قرآن با صوت زیبا و رعایت تجوید سفارش کرده و شیوه پیشوایان دین هم این چنین بوده است و از نظر شرع، تأیید شده است. البته در کنار تلاوت ظاهری قرآن، امر به تدبر کردن در آیاتی که تلاوت می کنیم هم شده است. اما راجع به حدیثی که از پیامبر اکرم نقل نمودید، مضمون چنین حدیثی که در باره قاریان قرآن در آخرالزمان است، در بحار الانوار آمده است: «پیامبر فرمودند: در آخر الزمان گروهی می آیند که سنشان کم است و سفیه اند، خوب حرف می زنند، زیاد نماز می خوانند و زیاد قرائت قرآن می کنند. این ها از دین خارج می شوند؛ چنان که تیر از کمان خارج می شود. پس این ها را بکشید». (6) همچنین احادیث دیگری در مورد مذمت برخی قاریان قرآن در کتب روایی ما آمده است، از جمله دو حدیث زیر: - «عن ابی عبدالله من دخل علی امام جائر فقراء علیه القرآن یرید بذلک عرضا من عرض الدنیا لعن القاری بکل حرف عشر لعنات و لعن المستمع بکل حرف لعنة؛ (7) امام صادق - علیه السلام - فرمودند: کسی که بر امام ستمگری وارد شود و بر او قرآن بخواند و قصد او کسب آبروی دنیایی باشد، آن قاری با هر حرفی که از قرآن تلاوت می کند، ده لعنت می شود و شنونده هم با هر حرفی یکبار لعنت می شود». - «عن النبی کم من قاری للقرآن و القرآن یلعنه؛ (8) چه بسا قاری قرآنی که قرآن او را لعنت می کند». این گونه احادیث دلالت می کنند که قاری قرآن که قرآن را با صوت زیبا تلاوت می کند، نباید قصد ریا داشته باشد و فخرفروشی کند و هدف او دنیا باشد. اگر چنین باشد، نه تنها ثوابی نمی برد، بلکه قرآن او را لعنت می کند و حدیث نبوی که قاری قرآن در آخر الزمان را نکوهش می کنند، در مورد کسانی است به دلیل عدم بصیرت در دین، ظاهر آن را گرفته اند و به ظواهر دین، مثل: نماز، قرآن و امثال آن خوب عمل می کنند، ولی اصل دین، یعنی امامت و ولایت را رها کرده اند. این ها به راحتی از دین خارج می شوند. پی نوشت ها: 1. مزمل (73)، آیه 5. 2. مزمل (73)، آیه 20. 3. عروسی حویزی، تفسیر نور الثقلین، ج 5، ص 447، انتشارات اسماعیلیان. 4. ثقة الاسلام کلینی، اصول کافی، ج 2، ص 615،انتشارات دار الکتب الاسلامیه، تهران. 5. همان، ج 2، ص 616. 6. «یخرج فی آخر الزمان قوم احداث الاسنان...». علامه مجلسی، بحار الانوار، ج 33، ص 340، مؤسسه الوفاء، بیروت. 7. مرحوم محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج 4، ص 250، انتشارات مؤسسه آل البیت، قم. 8. همان.
