روش تدریس سکون برای بزرگسالان

هدف

آشنایی با شکل و اسم علامت سکون و نحوة تلفّظ صحیح حرف ساکن می‌باشد. و در پایان درس از دانش آموزان انتظار می‌رود که:

1 ـ علامت « سکون »‌ را بشناسند.

2 ـ نحوة خواندن « حرف ساکن » را یاد گرفته باشند.

3 ـ هر کلمه و آیه‌ای که دارای علامت سکون (، حرکات و حروف مّدی) است را مشخّص نمایند و آن را به صورت شمرده و صحیح بخوانند.

در قرآن‌های امروزی فقط این دو شکل « حـ ه » کاربرد دارد. در تدریس سکون تنها همین دو شکل را معرّفی می‌کنیم و در هنگام تمرین فقط از علامتی که در قرآن‌های منطقه مورد تدریس ما متداول است، استفاده می‌کنیم.

مراحل تدریس سکون

1 ـ حرفی را با حرکات سه گانه « ـَـِـُ » می‌‌نویسیم و از دانش آموزان می‌خواهیم تا آن‌ها را با هم بخوانند.

2 ـ همان حرف را بدون حرکت می‌نویسیم و از دانش آموزان می‌خواهیم تا آن را بخوانند.

3 ـ توضیح می‌دهیم: حرفی که هیچ‌گونه حرکتی نداشته باشد به تنهایی خوانده نمی‌شود و در عربی با یکی از این دو علامت « ـْ » مشخّص می‌شود.

4 ـ اسم علامت و حرفی که دارای آن علامت باشد را معرّفی می‌کنیم.

5 ـ روش خواندن حرف ساکن را بیان می‌کنیم.

6 ـ روی کلمات یک بخشی، دو بخشی، سه بخشی و....تمرین می‌کنیم.

روش تدریس سکون

پس از تمرین روی درس گذشته و پس از آن که مطئمن شدیم دانش آموزان آن را یاد گرفته‌اند درس سکون را چنین آغاز می‌کنیم:

معلّم، صداهایی که کلمات عربی به کمک آن‌ها خوانده می‌شد، شناختیم، حال این حرف « ن » را با حرکت فتحه « نَ » بخوانید.

دانش آموزان: نَ

معلّم: با حرکت کسره « ‌نِ »‌.

دانش آموزان : نِ .

معلّم: با حرکت ضمّه « ن ُ».

دانش آموزان: نُ.

معلّم: حالا « ن » چگونه خوانده می‌شود.

دانش آموزان : خوانده نمی‌شود.

معلّم: چرا خوانده نمی‌شود؟

دانش آموزان: برای این که هیچ حرکتی ندارد.

معلّم: حرفی که هیچ گونه حرکتی نداشته باشد به آن ساکن می‌گویند و در قرآن با یکی از این دو علامت « ـْـ ْ » مشخّص می‌شود. اسم این علامت « سکون » است.

« سکون » یعنی ضدّ حرکت و حرفی که دارای این علامت باشد به آن « ساکن »‌ می‌گویند، ساکن یعنی بی‌حرکت. و می‌دانیم حرف ساکن به تنهایی خوانده نمی‌شود، برای خواندن آن، حرف متحرّکی لازم است که پیش از آن قرار بگیرد و به کمک آن به یک بخش خوانده می‌شود، حالا باهم بخوانید: « مَنْ »‌ .

دانش آموزان : مَنْ .

روی کلمات یک بخشی، دو بخشی، سه بخشی و.... تمرین می‌کنیم و سپس تکلیف منزل را مشخّص می‌کنیم.

تذکّر

در بحث سکون گقتیم که حرکت فتحة حرف قبل از واو و یاء ساکن در فارسی متمایل به ضمّه و کسره فارسی ادا می‌شود در این جا با نوشتن تمرین‌های بیشتر این موارد، تلفّظ درس آن را به آن‌ها یاد می‌دهیم.

اگر دانش آموزان، مستعد بودند و وقت هم کافی بود، در همین جلسه مطلب را یاد آوری و تمرین می‌کنیم و گرنه در جلسه بعد به عنوان تقویت درس سکون، آن را یاد آوری و تمرین می‌کنیم، در تمرین علاوه بر کلمات از آیات قرآنی نیز استفاده می‌کنیم، البته آیاتی که فقط دارای حرکات، حروفی مدّی و سکون باشد و نباید علامت یا قاعده‌هایی که تدریس نشده در آن باشد. نمونه‌ای از این آیات در جزوة آموزش روخوانی « سطح 1 و 2 »‌قرآن کریم آمده است.