تلفظ حرف عین ( ع )
حرف عن در فارسی مانند الف/همزه تلفظ می شود.ولی در عربی عضلات حنجره منقبض می گردد تا عین کمی غلیظ ادا شود.البته اب نرمی و کشش که از آن می توان به انعکاس صوت در حلق تعبیر نمود.صدای عین در حال سکون امتداد پذیر ولی هنگام تلفظ الف/همزه امتدادناپذیر است.مثالی که یعضی از مدرسین تجوید به آن اشاره می کنند این است که حنجره را مانند شلنگی در نظر بگیریم که با فشردن کمی از آن آب با فشار بیرون می آید.در حنجره نیز انقباضی که بوجود می آید باعث سایش هوا با دیواره ی حنجره شده و حرف عین به صورت غلیظ شنیده می ود.البته این نکته را یادآور شویم که این حرف نباید بیش ازحد عرف قرائت با انقباض ادا شود.
حال این آیات را بخوانید و به قرائتهای جزء ۳۰ استاد خلیل الحصری گوش فرا دهید.
– لا اعبد ما تعبدون
- سبح اسم ربک الاعلی
- فذکر ان نفعت الذکری
- فذلک الذی یدع الیتیم
- کلا لو تعلمون علم الیقین
- ایاک نعبد و ایاک نستعین
- ما عندکم ینفد و ما عندالله باق
در ادای حرکات کوتاه در زبان فارسی و عربی تفاوت محسوسی مشاهده می شود.به طوری که بدون فراگیری دقیق ودرست آن، بیان کلمات وجملات قرآنی با لحن عربی میسر نمی باشد.البته این تفاوت در کسره و ضمه وضوح بیشتری دارد و به همین جهت ابتدا مسائل مربوط به کسره وضمه را مورد بررسی قرار می دهیم.
ابتدا به تعریف این حرکات می پردازیم.
۱- کسره : کسره در لحن ولهجه زبان عربی عبارت است از یاء مدی منقطع. یعنی اگر یاء مدی را بدون کشش وتنها با یک ضرب ادا کنیم کسره عربی را به درستی خوانده ایم. به عبارت دیگر از کشش کسره عربی ، یاء مدی پدید می آید ولی کسره در زبان فارسی اینگونه نیست.
۲- ضمه در لحن ولهجه زبان عربی عبارت است از واو مدی منقطع. یعنی اگر واو مدی را بدون کشش وتنها با یک ضرب ادا کنیم ضمه عربی را به درستی خوانده ایم. به عبارت دیگر از کشش ضمه عربی ، واو مدی پدید می آید ولی واو در زبان فارسی اینگونه نیست.
۳- فتحه : فتحه در لحن ولهجه زبان عربی متمایل به کسره فارسی است و نباید دهان کاملا باز شود بلکه به عکس در بسیاری از حروف دهان بسته تر شده و به کسره فارسی میل می کند.در ضمن این حرکت نیز باید با یک ضرب ادا شود.البته این نکته را یادآور شویم که اکثر قراء از این قاعده در ادای فتحه عملا پیروی نمی کنند.
- تمرینات هر سه بخش مثل هم بوده وتفاوت چندانی با یکدیگر ندارد. پیشنهاد می کنیم حروف الفبا را نوشته و هر کدام را با یک ضرب بخوانید.در ضمن برای تمرین حرکات می توانید به سوره انشراح،غاشیه،حمد و فلق مراجعه کنید.
- در کنار این مطالب حتما در حضور استاد رفع اشکال کرده وبه نوارهای تحقیق درسی استاد عبدالباسط یا استاد محمود خلیل الحصری مراجعه کرده و تمرینات را فراموش نکنید.
مخارج حروف
مخرج در لغت به معنای محل خروج و در تجوید عبارت است از محل خروج و اداء حروف زبان عربی مانند لبها که محل تلفظ و اداء سه حرف م-ب-و است.
با اندی دقت و مقایسه حروف عزبی با زبان بخوبی مشخص می شود که یادگیری همه حروف لازم نیست و در میان ۲۸ حرف زبان عربی فقط تلفظ ۱۰ حرف با زبان فارسی تفاوت دارد.این ده حرف عبارتند از ث،ح،ذ،ص،ض،ط،ظ،ع،غ،و.
البته بسیاری از اساتید بر این عقیده اند که تلفظ تمامی حروف در فارسی و عربی با یکدیگر تفاوت دارد.
ضرورت آموزش مخارج حروف
اگر حروف از مخارج اصلی و صحیح خود ادا نگردند معنای کلمات تغییر پیدا می کند و بالطبع مفهوم جملات وآیات قرآن معنا ومفهوم دیگری می یابد.برای مثال در جمله (والله هو السمیع العلیم) اگر کمه علیم با الف(همزه)خوانده شود یعنی (الیم) معنای آن این می شود: وخداوند شنوای دردناک.در همین راستا و در باب قرائت نماز است که تمامی فقهای عظام فراگیری مخارج حروف زبان عربی و رعایت تلفظ صحیح آنها را در اذکار نماز اعم از واجب و مستحبی واجب ولازم دانسته اند.
تلفظ حرف واو ( و
حرف واو در زبان فارسی از اتصال و تماس نوک دندانهای بالا با لب پایین پدید می آید و لی در عربی از میان دو لب و باحالتی شبیه غنچه شدن آنها تلفظ می گردد.درادای این حرف نباید با شدت هوا را از دهان خارج کنیم.
حال با تلفظ این حرف در کلمات تسلط خود را افزایش دهید.
وَ / وُ / وِ / اَوَّ / اَوّی / اَوّو / واً / وٌ /وٍ
وَجدتُ / وُجوه / وُوریَ / یَرَوا / الولدان / تُسَوّی / وَاسمع / سَوَّلَ
حرف ذال در فارسی مانن حرف زاء تلفظ می شودولی در عربی سر زبان به لبه دندانهای پیشین بالا متصل گردیده و با دمیدن هوا و فشار مختصری که روی زبان آورده می شود حرف ذال (البته بطور ظریف ونازک یعنی با حالت افقی دهان(ترقیق) تلفظ می گردد.
حرف ذال را با حرکات مختلف مختلف با حرف زاء مقایسه کنید.
زا / زی / زو
ذا / ذی / ذو
اَز / اُز / اِز
اَذ / اُذ / اِذ
اَزّا / اَزّی / اَزّو
اذّا / اَذّی / اَذّو
اذ / اذا / الذی / ذکر / منذرین / کذبوا / نبذ / تذهبون / ذلک / یذبح / اذن / ذاهب / مؤذن / ذله
حرف ثاء در زبان فارسی مانند سین تلفظ می شود ولی در عربی سر زبان به لبه دندانهای پیشین بالا متصل گردیده و هوا به بیرون دمیده می شود.
تلفظ حرف ثاء را با حرف در کلمات سین مقایسه کنید.
اَس/اُس/اِس
اَث/اُث/اِث
سا/سی/سو
ثا/ثی/ثو
ثمود،کوثر،ثم،مثابه،ثقالاً،مثبورا،جاثیه،بثَّ،ثمرات، ثَمَر
تلفظ حرف ظاء (ظ)
حرف ظاء در زبان فارسی مانند زاء تلفظ می شود.ولی در عربی مانند ذال از تماس سر زبان با دندانهای پیشین بالا ایجاد می گردد. با این تفاوت که صدا درحرف ظاء درشت و پرحجم و دهان تقریبا بحالت عمومی در می آید.
حرف ظاء را با اشکال مختلف تکرار نموده و با ذال مقایسه کنید.
ذَ / ذُ / ذِ ذا / ذی / ذو اذَّا / اذّی / اذّو
ظَ / ظُ / ظِ ظا / ظی / ظو اظَّ / اظّی / اذّو
در کلمات زیر عدم توجه با تلفظ حرف باعث تغییر معنا می شود. به معانی آنها توجه کنید.
|
ظلَّ (سایه افکند) |
ذلَّ (خوار شد) |
زَلَّ (لغزید) |
|
نَظَرَ (نگاه کرد) |
نَذَرَ (نذز کرد) |
نَزَرَ (کم خیر شد) |
|
ناظره (نگاه کننده) |
ناذِرَه (نذر کننده) |
نازِرَه (کم خیر) |
آموزش تلفظ حرف طاء (ط)
حرف طاء در زبان فارسی تاء تلفظ می شود.ولی در عربی درشت و پرحجم ادا می گردد.بدین معنا که تقریبا انتهای زبان به سمت سقف دهان برجسته شده و دهان به حالت عمودی قرار می گیرد.(حالت تفخیم).
حرف طاء را با حرکات مختلف ادا نموده و با تاء مقایسه کنید.
تَ / تُ / تِ تا / تی / تو اتّا / اتّی / اتّو
طَ / طُ / طِ طا / طی / طو اطّا / اطّی / اطّو
در کلمات زیر حرف طاء را با حرف تاء مقایسه کنید.
|
طابَ (نیکو شد) |
تابَ (توبه کرد) |
|
طین (گِل) |
تین (انجیر) |
|
طَلَّ (باران سبک) |
تلَّ (تپه) |
|
طَمَّ (پر کرد) |
تمَّ (تمام شد) |
تلفظ صحیح حرف طاء را در کلمات زیر تمرین کنید.
فَطَرَ / طَبَقا / صراط / طغی / یطوف / محیط / اعطی / اعطیناک
حرف طاء در زبان فارسی مانند تاء تلفظ می شود.ولی در عربی درشت و پرحجم ادا می گردد.بدین معنا که تقریبا انتهای زبان به سمت سقف دهان برجسته شده و دهان به حالت عمودی قرار می گیرد.(حالت تفخیم)
حرف طاء را با حرکات مختلف ادا نموده و با تاء مقایسه کنید.
|
تَ |
تِ |
تُ |
تا |
تی |
تو |
اتّا |
اتّی |
اتّو |
|
طَ |
طِ |
طُ |
طا |
طی |
طو |
اطّا |
اطّی |
اطّو |
۲ – تلفظ صحیح حرف طاء را در کلمات قرآنی زیر تمرین کنید.
|
فَطَرَ |
قنطار |
اعطیناکَ |
یطوفُ |
|
اعطی |
یفرُطُ |
طویً |
خطایانا |
|
شیطان |
طباقاً |
خطیئه |
طغی |
|
محیط |
طبقاً |
صراط |
طهوراً |
تلفظ حرف صاد (ص)
حرف صاد در زبان فارسی مانند سین تلفظ می شود.برای مثال صابون را سابون ادا می کنیم.ولی در عربی صدا پر حجم و درشت می شود.یعنی تقریباً انتهای زبان به سمت سقف دهان برجسته شده و دهان به حالت عمودی قرار می گیرد.(حالت تفخیم)
نکته : دقت کنید که هنگام تلفظ حرف صاد صدای سوت شنیده نشود.
۱ – حرف صاد و سین را با حرکات مختلف خوانده و با یکدیگر مقایسه کنید.
|
سَ |
سُ |
سِ |
سا |
سی |
سو |
اسّا |
اسّی |
اسّو |
|
صَ |
صُ |
صِ |
صا |
صی |
صو |
اصّا |
اصّی |
اصّو |
۲ – در کلمات قرآنی زیر حرف صاد را با سین مقایسه کنید.
|
ص |
صابروا |
صَلوّه |
اصلوها |
|
عصایَ |
صالحات |
مُصَدقاً |
یصلی |
|
مِصرَ |
صَدَّ |
صدقَ |
اصلحوا |
زینب