نکاتی پیرامون بهداشت صدا

نکاتی پیرامون بهداشت صدا

همان طور که از چشم اهل فنّ هنر مقدس تلاوت قرآن کریم پوشیده نبوده و نیست؛ تلاوت قرآن کریم هنری جامع و چند بعدی است که هر یک از ابعاد آن نقش محوری در اجرای این هنر اسلامی‌بر عهده دارند.

از جمله این ابعاد می­توان به بعد:

۱-  صوت یا همان صدای قاری قرآن کریم

۲- لحن قاری قرآن کریم

۳- فصاحت و لهجه قاری قرآن کریم

۴- حس و خشوع در تلاوت و…

اشاره کرد.

اما از همه این ابعاد در نظر داریم تا مطالعه ی مجمل و در عین حال کار آمد را در بحث صداسازی و بهداشت صدا از نظر خواننده گرامی‌بگذرانیم، باشد که موجبات رضایتمندی حجت ابن الحسن(سلام اله علیه) از ما حاصل شود.

انشاء الله

و اما بحث صداسازی:

در دیدگاه بسیار ساده و اجمالی و در عین حال کاربردی برای قاریان مبارک نفس قرآن کریم بحث صدا را می‌توان از چند نظر مورد بررسی و دقّت قرار داد.

۱- تشخیص جنس و حالات صدای قاری قرآن کریم.

۲- سلامتی و بهداشت صدای شخص.

۳- تمرینات و دستورالعمل‌هایی برای صداسازی (بدن سازی) شخص.

در مورد اول که می‌توان گفت تقریبا از موضوع مقاله بنده خارج است و مربوط به اشخاص مبتدی در فنّ و هنر تلاوت قرآن کریم می‌شود ولی در عین حال نقش اساسی و کلیدی در زندگی یک قاری قرآن ایفا می‌کند و لازم است قاری قرآن برای تشخیص مطلب اول در شناخت جنس و حالات صدای خود از علم صدا و افراد و اساتید مربوط به این بحث استفاده کند.

و اما مطلب دوم:

در رابطه با سلامتی و بهداشت صدا قاری قرآن کریم باید این مطلب را در نظر داشته باشد که بعد از تشخیص جنس و نوع صدا، قاری قرآن باید از سالم بودن دستگاه تنفسی و تارهای صوتی و هر عضوی که تاثیر کامل و موثر بر یک صدای ایده آل دارد اطمینان حاصل کند که البته این موضوع با عنایت و لطف بی کران الهی معمولا برای افراد فراهم است ولی شاید بیان این مطلب برای بعضی از اعزّه ی مبارک نفسان مفید فایده واقع شود.

بعد از این که شخص از سلامت دستگاهها، خروجی‌ها و مولدهای صدای خود اطمینان حاصل کرد نوبت به رعایت بهداشت و یا به اصلاح بهداشت صدای خود برسد:

بهداشت صدا به صورت مجمل در دو قسمت قابل تقسیم است:

۱- بهداشت غذایی

۲- بهداشت فیزیکی

و ما در این مجال فقط به عمومات نکات این دو مطلب می‌پردازیم و اگر عمر و توفیق باقی بود در نوشته‌های بعدی به نکات تخصصی نیز خواهیم پرداخت.

بهداشت فیزیکی:

این بحث عموماتی دارد که از نظر شما می‌گذرد:

۱- قاری قرآن باید کم صحبت باشد و جز در موارد ضرورت از پر حرفی تا حد امکان بپرهیزد.

۲- قاری قرآن کریم باید روی اصطلاحاً نُت یا پرده صدایی خود در صحبت کردن دقت نظر داشته باشد و پر فشار صحبت نکند.

۳- صحبت کردن با حالات عصبانیت فوق العاده به حنجره آسیب می‌رساند.

۴- داشتن خواب کافی یکی از مهمترین عوامل سالم بودن صدا می‌باشد و خواب قاری قرآن و کسانی که فعالیت‌های خاصّ صدایی دارند معمولا باید به مقدار ۲ تا ۳ ساعت از افراد معمولی بیشتر باشد.

۵- این مطلب که البته از شأن قرّاء مبارک نفس که لسانشان مجرای تلاوت قرآن کریم است دور است ولی به عنوان نکته ای که از طریق علم ثابت است استفاده از کامات ناپسند و ادبیات مذموم تاثیر مستقیم بر صدا و مکانیسم دهان شخص خواهد داشت و البته بالعکس.

۶- بهداشت دهان و دندان‌ها بسیار مهم و بر صدا تاثیر گذار خواهد بود، نامنظم بودن، خراب بودن، حذف آنها و… همه عواملی هستند که تاثیر مستقیم و اصطلاحا طنین صدای تولید شده خواهند داشت.

۷- بهداشت و تمیز بودن بینی که معمولا مورد نظر قرّاء است و این عضو به عنوان یکی از مهم ترین تشدید کننده‌های صوتی از اهمیت بالایی برخوردار می‌باشد.

۸- بهداشت گوش به عنوان یکی از عوامل موثر بر صدا معمولا مورد غفلت واقع می‌شود در حالی که تاثیر شگفتی در شفافیت و سلامتی حنجره ایفا می‌کند.

۹- ونکته ای که البته می‌توان گفت شامل و احاطه بر ۵ مورد ماسَبَق دارد داشتن عمومیت بهداشت روانی و عصبی برای قاری قرآن است که یک آرامش عمومی‌در شخص با مصادیق خودش تطابق پیدا می‌کند موثر ترین عامل برای سلامتی فیزیکی و حتی در تلاوت خصوصا صدای یک قاری قرآن کریم خواهد بود.

و البته این نکات مختصری از بهداشت عمومی‌فیزیک صدا بودند که با توفیق الهی در مکتوبات بعدی تکمیل می‌شوند……

اما در رابطه با بهداشت غذایی:

البته بهداشت غذایی بحثی تخصصی راجع به هر فرد طلب می‌کند و هر کس باید با توجه به ساختار بدنی خویش به این مهم، اهمیت قائل شود. ولی در این بحث عموماتی وجود دارد که از نظر خوانندگان محترم می‌گذرانیم.

۱- تا حد ممکن باید از مصرف غذاهای غیر طبیعی و خصوصا فست فودها پرهیز شود؛ به این علت که با تاثیر مستقیم خود در غلظت خون سبب آسیب به حنجره می‌شوند.

۲- از مصرف نوشابه‌های گازدار جدا پرهیز شود چون با داشتن مقادیر زیادی گاز co₂ تاثیر واقعا مخربی بر صدای شخص خواهد گذاشت و مستقیما حنجره و تارهای صوتی را تخریب می‌کنند.

۳- مصرف سبزیجات و به خصوص سبزی “طَره” برای حنجره بسیار مفید خواهد بود.

۴- استفاده از کاهو به واسطه چربی خواصی که غشاء بیرونی برگ آن را پوشش میدهد مخصوصا قبل از تلاوت تاثیر شگفتی در لطافت حنجره خواهد داشت.

۵- استفاده مناسب و حتی المقدور زیاد آب برای طراوت و مرطوب بودن حنجره بسیار توصیه می‌شود.

۶- مصرف دخانیات هم به صورت دفعی در برخورد و کمبود اکسیژن برای تارهای صوتی و هم تدریجی به صورت غلظت خون موجب تخریب دستگاه تنفسی و جداره حنجره خواهد شد.

۷- مصرف لبنیات خصوصا در فصل بهار کاهش و از بین رفتن اخلاط سر و سینه و حنجره و احساس راحتی را در پی خواهد داشت. (به صورت عمومی‌ویا فسط) – (با پزشک مشورت شود)

۹- اهدای خون به صورت فصلی تاثیری به غیر از حجامت بر حنجره و آن شفافیت در طنین صدا را در پی خواهد داشت.

۱۰- عدم استفاده از نوشیدنی‌های بسیار سرد و یا داغ برای قاری قرآن اجباری است. ( استاد شجریان: ۵۵ سال آرزو دارم آب یخ بنوشم!)

ا