سایت جامعه قرآنی ایران

قرآئت قرآن کریم

تماس بامدیرسایت

نرم افزارهای کاربردی

نویسنده سایت
******* قـرآن آنـلاین *******

********بانک تلاوت********

***آموزش نغمات قرآنی***

****مجموعه 26دوره ترتیل****

*******تفسیر نمونه *******

*******موضوعات سایت*******
آخرین نظرات شما

آخرین مطالب

۱۰ مطلب با موضوع «روش تدریس» ثبت شده است


    همان طور که می‌دانید در کسب مهارت خواندن قرآن، در دوره‌ی ابتدایی بیش‌تر روخوانی قرآن و در دوره‌ی راهنمایی روان‌خوانی مورد نظر است. روخوانی قرآن از دو مرحله‌ی بخش خوانی و شمرده‌خوانی تشکیل می‌شود و روان‌خوانی نیز خواندن قرآن به صورت عادی و با سرعت معمولی است.(گاهی نیز هر سه مرحله‌ی بخش‌خوانی، شمرده‌خوانی و روان‌خوانی را روخوانی یا خواندن قرآن در نظر می‌گیرند.) نکته‌ی بسیار مهمی که حتماً در آموزش خواندن قرآن باید مورد توجه باشد،‌این است که اگر دانش‌آموزی مرحله‌ی روخوانی (بخش‌خوانی و شمرده‌خوانی) را به خوبی فرا نگرفته باشد و نتواند ترکیب‌‌های نسبتاً دشواربرخی از عبارت‌های قرآنی را به روش بخش‌خوانی یا شمرده‌خوانی بخواند و این گونه مشکلات خود را رفع کند،‌همیشه در روخوانی آیات قرآن مشکل خواهد داشت؛ هر چند که ممکن است آیات یک درس را روان و خوب بخواند.

{ اسفندیاراسکندری }

1- بهره‌گیری از سواد آموزی فارسی: آغاز آموزش روخوانی قرآن از پایه‌ی اول دو فایده‌ی مهم دارد:

الف- بازشناسی صامت‌ها و مصوت‌ها در کلمات جدید (کلمات قرآنی) موجب تقویت سواد آموزی می‌شود و مهارت خواندن و نوشتن فارسی دانش‌آموزان را افزایش می‌دهد.

ب- از آن جا که در کلمات و عبارات قرآنی، حرکات و صداهای بسیار متنوع  و نسبتاً زیاد به کار می‌رود، مهارت روخوانی قرآن کاملاً به دقت در صحت خواندن حرکات وابسته است.

2- بهره‌گیری از حواس: بهره‌گیری از این دو حس به شیوه‌ی زیر است:

الف- حس بینایی

لوحه‌ی آموزشی، وسیله‌ای است که حس بینایی دانش‌آموزان را به نحو احسن به کار می‌گیرد و دقت و توجه آن‌‌ها را به خوب دیدن حروف و علائم جلب می‌کند.

ب- حس شنوایی

{ اسفندیاراسکندری }

دانلود درقالب فایل pdf

دانلود فایل

{ اسفندیاراسکندری }

 

محورهای بحث
در تدریس و روش‌های مربوط به آن، چون در یک طرف معلم است و در طرف دیگر، شاگرد، در این میان، علم و تجربه است که با استفاده از « بیان » و « ابزار » انتقال می‌یابد. از این رو، نکات مربوط به « روش تدریس » در محورهای زیر خلاصه می‌شود:

{ اسفندیاراسکندری }

هدف: در این جا نیز هدف از تدریس صداهای کشیده همان هدفی است که از تدریس حروف مدّی برای بزرگسالان داشتیم و انتظاراتی که در پایان تدریس از دانش آموزان داریم همان انتظارات سابق می‌باشد، منتهی در این جا لازم نیست حروفی مدّی را تعریف و یا علّت نام گذاری آن‌ها را بیان کنیم زیرا هدف آشنایی با شکل، اسم و صدای حرف مدّی است، و با توجّه به مبتدی بودن دانش آموزان، لازم نیست تفاوت لحن الف مدّی در بیست و هشت حرف را بیان کنیم، بلکه از صدای « آ » فارسی کمک می‌گیریم و می‌گوییم در قرآن هم چنین صدایی وجود دارد که به این شکل « ا » علامت گذاری می‌شود و به آن صدای کشیدة فتحه می‌گویند.

مراحل تدریس صدای کشیده فتحه

1 ـ از صدای « آ » اوّل و دوّم زبان فارسی کمک می‌گیریم.

2 ـ یادآوری می‌کنیم که چنین صدایی در قرآن وجود دارد و به آن صدای کشیده فتحه می‌گویند.

3 ـ شکل عربی آن را معرّفی می‌کنیم.

4 ـ روی حروف تمرین می‌کنیم.

5 ـ رول کلمات تمرین می‌کنیم.

روش تدریس صدای کشیده فتحه

پس از تمرین روی درس گذشته و نیز پس از آن که مطمئن شدیم دانش آموزان درس گذشته را یاد گرفته‌اند، درس جدید را با همان روش صداهای کوتاه برای خردسالان شروع می‌کنیم.

می‌گوییم: یکی دیگر از صداهایی که در کلاس اوّل ابتدایی با آن آشنا شدیم، صدای « آ ـ ا » میباشد که به اوّلی « آ » اوّل و به دوّمی « آ » دوّم می‌گویند، مانند: آب، اَنار.

در قرآن هم صدایی شبیه صدای « آ » وجود دارد که به شکل « آ » دوّم « ا » نوشته می‌شود و در کنار آن یک الف کوچک قرار داده‌اند « ا » و به آن « صدای کشیدة فتحه » می‌گویند.

سپس روی حروف و کلمات تمرین می‌کنیم، اگر وقت کافی در اختیار داشتیم، دانش آموزان را با شکل دوّم صدای کشیده فتحه « ــَ » نیز آشنا می‌کنیم.

می‌گوییم: همانطوری که در فارسی صدای « آ » دو شکل داشت، در عربی هم صدای کشیدة فتحه دو شکل دارد، با شکل اوّل آن آشنا شدیم حال می‌خواهیم با شکل دوّم آن نیز آشنا شویم.

شکل دوّم آن به این شکل « ــَ » می‌باشد، تلفّظ آن هیچ تفاوتی با شکل قبلی ندارد. برای این که با این شکل نیز آشنا شوید، روی حروف و کلمات تمرین می‌کنیم.

پس از این که مطمئن شدیم دانش آموزان درس را یاد گرفته‌اند، تکلیف منزل را مشخّص می‌کنیم.

مراحل تدریس صدای کشیدة کسره

1 ـ از صدای « ای » اوّل و دوّم زبان فارسی کمک می‌گیریم.

2 ـ یاد آوری می‌کنیم که چنین صدایی در قرآن وجود دارد و به آن « صدای کشیدة کسره » می‌گویند.

3 ـ شکل عربی آن را معرّفی می‌کنیم.

4 ـ روی حروف تمرین می‌کنیم.

5 ـ روی کلمات تمرین می‌کنیم.

روش تدریس صدای کشیده کسره

پس از تمرین از درس گذشته و پس از آن که مطمئن شدیم دانش آموزان درس را یاد گرفته‌اند مانند روش قبل شروع می‌کنیم.

می‌گوییم: یکی دیگر از صداهایی که در کلاس اوّل ابتدایی با آن آشنا شدیم صدای « ایـ ، یـ ، ی » می‌باشد که به اوّلی « ای » اوّل و به دوّمی « ای » غیر آخر و به سوّمی «ای » آخر می‌گوییم. مانند ایران، سیب ، سینی.

در قرآن هم چنین صدایی به همین شکل وجود دارد، تنها اندکی تفاوت دارد و آن این که یک الف کوچکی قبل از آن قرار می‌دهند به این شکل « ای »، برای این که خوب آن رابه خاطر بسپارید، روی حروف و کلمات تمرین می‌کنیم.

پس از تمرین در کلاس ، و مطمئن شدن از یادگیری دانش آموزان، تکلیف منزل را مشخّص می‌کنیم.

مراحل تدریس صدای کشیده ضمّه

1 ـ از صدای «‌ او »‌ اوّل و دوّم زبان فارسی کمک می‌گیریم.

2 ـ یاد آوری می‌کنیم که چنین صدایی در قرآن وجود دارد و به آن صدای کشیده ضمّه می‌گویند.

3 ـ شکل غربی آن را معرفی می‌کنیم.

4 ـ روی حروف تمرین می‌کنیم.

5 ـ روی کلمات تمرین می‌کنیم.

روش تدریس صدای کشیده ضمّه

{ اسفندیاراسکندری }

هدف همان هدفی است که از تدریس حروف ناخوانا برای بزرگسالان داشتیم و انتظارات می‌باشد.

در بررسی موارد حروف ناخوانا در قرآن و سهولت آموزش آن‌ها برای خردسالان به این نتیجه رسیدیم که پنج مورد از هفت مورد را تحت عنوان حروف ناخوانای «والی» در قرآن (که نشانه آن‌ها نداشتن علامت بود) و دو مورد دیگر را تحت عنوان تبدیل صداهای کشیده به کوتاه مطرح می‌کنیم. در این تقسیم‌بندی جدید، موارد حروف ناخوانا را به ترتیب «و، ا، ل، ی» می‌آوریم، برای این مقصود پنج مورد را بر این اساس مورد بررسی دوباره قرار می‌دهیم.

حرف «واو»: حرف واو در دو مورد اوّل «پایه و کرسی همزه» و دوّم «پایه و کرسی الف مدّی» موجود بود.

حرف «الف»: حرف الف در سه مورد اوّل «پایه و کرسی همزه» و سوّم «الف جمع» و پنجم «همزه وصل» موجود بود.

حرف «لام»: حرف لام تنها در مورد ششم «لام «ال» تعریف نزد حروف شمسی» موجود است.

حرف «یاء»: حرف یاء در دو مورد اوّل «پایه و کرسی همزه» و دوّم «پایه و کرسی الف مدّی» موجود بود.

مراحل تدریس

{ اسفندیاراسکندری }

هدف آشنایی با شکل، اسم و نحوة تلفّظ تنوین می‌باشد و در پایان درس از دانش آموزان انتظار می‌رود که:

1 ـ اشکال تنوین «ـًـٍـٌ» را بشناسند.

2 ـ با نحوة خواندن آن‌ها آشنا شوند.

3 ـ تمامی کلمات و آیاتی که دارای تنوین «ـًـٍـٌ» می‌باشند را به راحتی تشخیص داده و به صورت شمرده و صحیح بخوانند.

نکته: مراحل و روش تدریس تنوین برای بزرگسالان و خردسالان تفاوت چندانی ندارد، تنها برای خردسالان از اصطلاحات ساده و آسان استفاده می‌شود و پس از یادگیری تنوین نخست تمرین را روی حروف و سپس روی کلمات انجام میدهیم لیکن برای بزرگسالان تمرین روی حروف لازم نیست.

نکته: مراحل و روش تدریس تنوین برای بزرگسالان و خردسالان تفاوت چندانی ندارد، تنها برای خردسالان از اصطلاحات ساده و آسان استفاده می‌شود و پس از یادگیری تنوین نخست تمرین را روی حروف و سپس روی کلمات انجام میدهیم لیکن برای بزرگسالان تمرین روی حروف لازم نیست.

{ اسفندیاراسکندری }

هدف

آشنایی با شکل و اسم علامت سکون و نحوة تلفّظ صحیح حرف ساکن می‌باشد. و در پایان درس از دانش آموزان انتظار می‌رود که:

1 ـ علامت « سکون »‌ را بشناسند.

2 ـ نحوة خواندن « حرف ساکن » را یاد گرفته باشند.

3 ـ هر کلمه و آیه‌ای که دارای علامت سکون (، حرکات و حروف مّدی) است را مشخّص نمایند و آن را به صورت شمرده و صحیح بخوانند.

در قرآن‌های امروزی فقط این دو شکل « حـ ه » کاربرد دارد. در تدریس سکون تنها همین دو شکل را معرّفی می‌کنیم و در هنگام تمرین فقط از علامتی که در قرآن‌های منطقه مورد تدریس ما متداول است، استفاده می‌کنیم.

مراحل تدریس سکون

{ اسفندیاراسکندری }

هدف آشنایی با شکل، اسم تشدید و روش تلفّظ حرف مشدّد است و در پایان از دانش آموزان انتظار می‌رود که:

1 ـ علامت « تشدید » را بشناسند.

2 ـ نحوة خواندان « حرف مشدّد » را یاد گرفته باشند.

3 ـ هرکلمه و آیه‌ای که دارای علامت تشدید (، سکون ، حرکات و حرف مدّی ) است را مشخّص نمایند و آن را به صورت شمرده و صحیح بخوانند.

مراحل تدریس تشدید

{ اسفندیاراسکندری }

هدف همان هدفی است که از تدریس تشدید برای بزرگسالان داشتیم و انتظارات نیز همان انتظارات می‌باشد.

پیش از بیان مراحل و روش تدریس تشدید برای خردسالان، یادآوری چند نکته ضروری است.

در کتاب راهنمای تدریس اوّل دبستان ( سال 63 و 67 ) ، برای تدریس تشدید این گونه عمل شده است: نخست کلمة مشدّد را به صورت تفکیک « بنـ ، نا » نوشته و سپس توضیح داده‌اند که چون دو صدا ( دو حرف ) پشت سر هم قرار گرفته، شکل دوّم ( حرف دوّم ) را نمی‌نویسیم و به جای آن روی حرف قبل علامت تشدید «ـّ» می‌گذاریم.

{ اسفندیاراسکندری }